Duitse stempels en hun betekenis

Over het algemeen zijn Duitse wapens, net als bijvoorbeeld Britse, rijkelijk voorzien van stempels waaruit we heel wat van de geschiedenis van het wapen kunnen afleiden. Vaak valt te achterhalen wie de producent is en wanneer de bajonet in gebruik genomen werd, uit welk deel van Duitsland ze afkomstig is en voor welke troepen ze bedoeld was.

De afnamestempels

Het dateren kan vaak door de afnamestempel die zich bij Duitse bajonetten op de rug van het lemmet, kortbij het handvat, bevindt. De afnamestempel bestaat uit een gekroonde letter, de initialen van de heerser van het moment van ingebruikname van het wapen. De verschillende mogelijkheden zijn:

  • AR= Koning Albert van Saksen, 1873 - 1902
  • FA= Koning Friedrich August van Saksen, 1904 - 1918
  • F = Koning Friedrich III van Pruisen, 1888
  • FW= Koning Friedrich Wilhelm IV van Pruisen, 1861 - 1888
  • GR= Koning Georg van Saksen , 1902 - 1904
  • J = Koning Johann van Saksen , 1854 - 1873
  • K = Koning Karl van Württemberg, 1864 - 1891
  • L = Koning Ludwig van Beieren , 1864 - 1886
  • L = Koning Ludwig van Beieren , 1913 - 1918
  • M = Koning Maximiliaan II van Beieren, 1848 - 1864
  • O = Koning Otto van Beieren, 1886 - 1913
  • W = Koning Wilhelm van Pruisen, 1861 - 1888
  • W = Koning Wilhelm van Pruisen, 1888 - 1918
  • W = Koning Wilhelm van Württemberg, 1891 - 1918, gotische W

De troepenstempels

Op vele van de Duitse bajonetten staat een stempel die moest aanduiden aan welk afdeling het wapen toegekend was. Er zijn 3 letters die een troepenstempel vooraf kunnen gaan, E. (Ersatz- of vervangingstroepen), L. (Landwehr, troepen die niet naar het front trokken) of R. (Reserve).

  • A.= Feldartillerie (veldartillerie)
  • A.F.= Fußartillerie (artillerie te voet)
  • B.A.= Bekleidungsamt (
  • B.T.= Brückentrain (
  • Ch.= Chevauleger (
  • D.= Dragoner (dragonders)
  • E.= Eisenbahn (spoorweg)
  • E.A.= Eisenbahn-Arbeitskompanie (arbeiders aan de spoorwegen)
  • E.B.= Eisenbahn-Betriebskompanie (
  • F.= Fernsprecher-Abteilung (
  • G.= Garde zu Fuß (
  • G.d.c.= Garde du Corps (persoonlijke wachten van de keizer)
  • G.F.= Garde-Füsilier
  • G.G.= Garde-Grenadier
  • G.J.= Garde-Jäger
  • G.K.= Garde-Kürrasier
  • G.M.G.= Garde-Maschinengewehr-Kompanie
  • G.P.= Garde-Pionier
  • G.R.= Garde-Infanterie
  • G.S.= Garde-Schützen
  • G.U.= Garde-Ulanen
  • H.= Husaren
  • H.L.Z.= Hilfslazarettzug (ondersteunende hospitaaltrein, enkel in Beieren)
  • J.= Jäger
  • L.= Landwehr-Infanterie
  • L.= Landsturm
  • L.A.= Luftschiffer-Abteilung (luchtschip of zeppelin)
  • Ldst.= Landsturm
  • L.Z.= Lazarettzug (hospitaaltrein)
  • M.= Munitionskolonne
  • M.G.A.= Maschinengewehr-Abteilung
  • P.=Pioniere (pionieren)
  • R.=Infanterie (infanterie)
  • R.R.= Rekrutendepot van een infanterie-regiment
  • R.R.= Reserve-Infanterie
  • R.M.G.= Maschinengewehr-afdeling van een regiment
  • s.R.= schwere Reiter (zware cavallerie)
  • s.R.R.= schwere Reiter Reserve (reserve zware cavallerie)
  • T.= Telegraphen (telegraaf)
  • T.= Train-Bataillion (treinbataljon)
  • T.B.= Train-Bataillion Feldbäckerei (treinbataljon veldbakkerij)
  • T.F.= Train-Bataillion Fuhrpark-Kolonne
  • T.L.= Train-Bataillion Feldlazarett (treinbataljon veldhospitaal)
  • T.P.= Train-Bataillion Pioniere (treinbataljon pionier)
  • T.S.= Train-Bataillion Sanitätskompanie (treinbataljon medische kompagnie)
  • U.= Ulanen

Om nog meer te weten te komen over wie en waar de bajonet gebruikt werd dienen we de volledige troepenstempel te analyseren. De structuur is meestal een cijfer dat het regimentsnummer aangeeft, 1 of meerdere letters die het type regiment aanduiden (waaraan de “E”, “L” en “R” kunnen vooraf gaan) en als laatste het compagnienummer en het wapennummer. Voor een zeer uitgebreide lijst met de regimentnummers en hun standplaatsen in vredestijd kan u hier terecht.

De stempels van de producent

Op de ricasso bevindt zich bij Duitse bajonetten normaal gezien steeds de naam, een logo of een verwijzing naar de producent. Soms zijn er 2 verschillende namen in het geval van contracten van onderaannemers of door latere aanpassingen. Het is haast onmogelijk om alle fabrikanten op te stempelen, die hier volgende lijst somt er een heel groot deel van op.

  • A. u. A. Schnitzler, Solingen
  • A. u. E. Höller, Solingen
  • Alexander Coppel & Cie., Solingen
  • Amberg, Kgl. Bayer. Gewehr – und Munitionsfabrik, Amberg
  • Anciens Etablissements Pieper, Liège  Herstal
  • Anker – Werke, Bielefeld
  • Bayard, Liège – Herstal
  • Böntgen & Sabin, Solingen
  • G.Haenel, Suhl
  • Jung, Suhl
  • Carl Eickhorn & Co., Solingen
  • Carl Kaiser & Cie., Solingen
  • Clemen & Jung, Solingen
  • Coulaux & Co., Klingenthal
  • Deutsche Maschinenfabrik AG (Demag), Duisburg
  • Dürkopp AG, Bielefeld
  • F. Hörster, Solingen
  • H. Neuhaus, Solingen
  • Busch & Cie., Solingen
  • E. Knecht & Cie., Solingen
  • Emil Hermes – Ern, Solingen
  • Erfurt, Kgl. Gewehr – und Munitionsfabrik, Erfurt
  • Ernst Pack, Solingen (CITO)
  • Ernst Wilhelm & Cie., Suhl
  • A. Herder & Sohn, Solingen
  • F. Koeller & Cie., Solingen – Ohligs
  • F. W. Höller, Solingen
  • Fichtel & Sachs, Schweinfurt
  • Fred. Esser & Cie., Elbersfeld
  • Frister & Rossmann, Berlin
  • Hammesfahr, Solingen – Foche
  • Gebr. Hartkopf, Solingen
  • Gebr. Heller, Marienthal
  • Gebr. Simson, Suhl
  • Gebr. Weyersberg u. Cie., Solingen
  • Gottfried Weyersberg, Solingen
  • Kaufmann & Söhne, Indiawerk, Solingen
  • H. Mundlos 6 Co., Magdeburg
  • A. Henkels, Solingen
  • Corts Sohn & Co., Remscheid
  • J. H. Becker & Cie., Solingen
  • J. H. Bleckmann u. Cie., Solingen
  • J. Mehlich AG, Berlin
  • Mauser – Werke AG, Oberndorf a. Neckar
  • Möve – Werke, Mühlhausen i. Thüringen
  • Odeon –Werke, Berlin
  • Österreichische Waffenfabriks – Gesellschaft (OEWG), Steyr
  • P. D. Lüneschloß & Cie., Solingen
  • Pack, Ohliger & Cie., Solingen
  • R. Stock u. Cie., Berlin – Marienfelde
  • Rheinische Metallwaren – und Maschinenfabrik, Sömmerda
  • Richard A. Herder; Solingen
  • Samson – Werke, Suhl
  • Schubert & Salzer, Maschinenfabrik, Chemnitz
  • Simon & Luck, Suhl
  • Simson & Cie., Suhl
  • Stahlblume (Ferd. Schleutermann, Remscheid – Hasten)
  • Stahlblume (Schulte & Co., Gevelsberg)
  • V. C. Schilling & Cie., Suhl
  • W. Jung & Söhne, Solingen
  • W. R. Kirschbaum & Co., Solingen
  • Waffenfabrik Mauser AG, Oberndorf a. Neckar
  • Walter & Cie., Mühlhausen i. Thüringen = Möve – Werke
  • Weyersberg & Stamm, Solingen
  • Weyersberg, Kirschbaum u. Cie., (WK & C), Solingen
  • Wilhelm Clauberg, Solingen
  • Zwillingswerk = Henkels, Solingen

Tijdens de Tweede Wereldoorlog werd er gebruik gemaakt van codes om zo weinig mogelijk informatie door te geven in verband met de Duitse wapenfabrieken. Wanneer de geallieerden gevangenen namen konden zij dus niet uit de bestempeling afleiden in welke fabriek of zelfs niet welk stad de bajonet afkomstig was.

Van vele van die codes heeft men na de oorlog kunnen achterhalen welke producent er bedoeld werd maar sommigen zijn nog steeds onbekend.

  • S/155 =E&F Horster, Solingen
  • S/172 = onbekend, Solingen
  • S/173 =Elite=Diamantwerk, Siegmar=Schonau bij Chemnitz
  • S/174 = onbekend, Solingen
  • S/175 = onbekend, Solingen
  • S/176 = onbekend, Solingen
  • S/177 = onbekend, Solingen
  • S/178 = onbekend, Solingen
  • S/184 = onbekend, Solingen
  • S/185 = onbekend, Solingen
  • S/238 = onbekend, Solingen
  • S/239 = onbekend, Solingen
  • S/240 = onbekend, Solingen
  • S/244 = onbekend, Solingen
  • Ab = Mundlos AG, Magdeburg Nord
  • Agv = Berg&Co, Solingen=Ohligs
  • Asw = E&F Horster, Solingen
  • Bym = Gennosenschafts Machinenhaus der Buchsenmacher, Fernlach/Karnten, Oostenrijk
  • Can = August Wallmeyer, Eisenach (Thuringen)
  • Clc =Richard Abr. Herder, Solingen
  • Cof = Carl Eickhorn Waffenfabrik, Solingen
  • Cqh =Clemen und Jung, Solingen
  • Crs = Paul Weyersberg und Co, Solingen
  • Cul = Ernst Pack und Sohne, Solingen
  • Cvl = Weyersberg, Kirschbaum und Co. (ook WKC) Waffenfabrik GmbH, Solingen
  • Ddl = Remscheider Hobelmesserfabrik Josua Corts Sohn, Remscheid
  • Dot = Waffenwerk Brunn AG, Brunn, Tschechoslovakije
  • Ffc = Friedrich Abr. Herder und Sohn, Solingen
  • Fnj = Alexander Coppel GmbH (ook Alcoso), Solingen
  • Fze = F.W. Holler, Solingen
  • I =Elite Diamantwerk, Siegmar = Schonau bij Chemnitz
  • Jwh = Manufacture Nationale (Staatliche Waffenfabrik) Chatellerault, Frankrijk
  • Pyy = Berg&Co, Solingen
  • sx = E&F Horster, Solingen